Środki ostrożności Ge Jvm1540sp2ss

Składowanie substancji niebezpiecznych - przepisy

• Drukuj
• E-mail
• Komentarze

Spis treści

• Przepisy dotyczące magazynowania substancji niebezpiecznych
• 7 kluczowych pytań do oceny zagrożenia przy pracy z chemikaliami
• Piktogramy GHS - co oznaczają?
• Zwroty typu P (przeciwdziałanie) oraz typu H (zagrożenia)

Jedną z pochodnych postępu technologicznego w procesach produkcyjnych, jest wzrastająca liczba stosowanych w nich substancji chemicznych. Z każdym rokiem powiększa się baza substancji chemicznych których używa się w przemyśle oraz laboratoriach, w tym również substancji stanowiących zagrożenie dla zdrowia i życia pracowników. Magazynowanie i gospodarowanie substancjami niebezpiecznymi to zagadnienie bardzo dynamiczne, którego głównym zadaniem jest ochrona pracowników przy jednoczesnym zachowaniu jak najwyższej wydajności procesów technologicznych. Często wiąże się to z potrzebą przechowywania substancji chemicznych bezpośrednio w miejscu pracy oraz jego najbliższym otoczeniu. Jak zatem prawidłowo dokonać oceny ryzyka i dobrać środki ochronny stanowiskowej?

Przepisy dotyczące magazynowania substancji niebezpiecznych

W bazie substancji chemicznych ECHA (European Chemical Agency) w chwili pisania tego poradnika zarejestrowanych jest ponad 22 400 różnych substancji, co praktycznie uniemożliwia opracowanie uniwersalnego podejścia do składowania wszystkich substancji chemicznych. Między innymi dlatego, w Europie nie ma ujednoliconych przepisów dotyczących magazynowania niebezpiecznych substancji chemicznych.  W tej sytuacji podstawą do prawidłowego ich składowania mogą być przepisy krajowe, ze szczególnym uwzględnieniem wymienionych:

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r., W sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

§93. 1. Materiały niebezpieczne należy przechowywać w miejscach i opakowaniach przeznaczonych do tego celu i odpowiednio oznakowanych. 2. Pomieszczenia, aparatura, środki transportu, zbiorniki i opakowania, w których są stosowane, przemieszczane lub przechowywane materiały niebezpieczne powinny być odpowiednie do właściwości tych materiałów.

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska

§96. Niedopuszczalność kumulowania zagrożeń; instrukcje składowania, pkt. 2 W magazynach powinny być wywieszone instrukcje określające sposób składowania, pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych; z treścią instrukcji należy zapoznać pracowników zatrudnionych przy tych pracach.

Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. - O substancjach chemicznych i ich mieszaninach

Art. 21., pkt. 1 Pojemniki i zbiorniki służące do przechowywania substancji niebezpiecznych lub mieszanin niebezpiecznych oraz pojemniki i zbiorniki służące do pracy z tymi substancjami lub mieszaninami, rurociągi zawierające substancje niebezpieczne lub mieszaniny niebezpieczne lub służące do ich transportowania oraz miejsca, w których są składowane znaczące ilości substancji niebezpiecznych lub mieszanin niebezpiecznych, powinny być należycie oznakowane, w tym opatrzone znakami ostrzegawczymi.

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r., W sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów

§7. Przy używaniu lub przechowywaniu materiałów niebezpiecznych pożarowo należy:
1) wykonywać wszystkie czynności związane z wytwarzaniem, przetwarzaniem, obróbką, transportem lub składowaniem materiałów niebezpiecznych zgodnie z warunkami ochrony przeciwpożarowej określonymi w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego, o której mowa w § 6, lub zgodnie z warunkami określonymi przez producenta;
2) utrzymywać na stanowisku pracy ilość materiału niebezpiecznego pożarowo nie większą niż dobo-we zapotrzebowanie lub dobowa produkcja, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej;
4) przechowywać materiały niebezpieczne pożarowo w sposób uniemożliwiający powstanie pożaru lub wybuchu w następstwie procesu składowania lub wskutek wzajemnego oddziaływania;

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 sierpnia 2015 r. w sprawie sposobu oznakowania miejsc, rurociągów oraz pojemników i zbiorników służących do przechowywania lub zawierających substancje stwarzające zagrożenie lub mieszaniny stwarzające zagrożenie

§5. Miejsca, w których substancje stwarzające zagrożenie lub mieszaniny stwarzające zagrożenie są składowane w znaczących ilościach, oznakowuje się piktogramami określającymi rodzaj zagrożenia zgodnie z załącznikiem V do rozporządzenia nr 1272/2008 lub znakami ostrzegawczymi określonymi w załączniku do rozporządzenia, zawierającymi takie same symbole, chyba że odpowiednia informacja o zagrożeniach stwarzanych przez substancje lub mieszaniny jest umieszczona na opakowaniach takich substancji lub mieszanin.

Dodatkowe normy/przepisy dotyczące magazynowania substancji niebezpiecznych:

• FM Global - honorowane na całym świecie dopuszczenie ubezpieczeniowe w kontekście ochrony ppoż.
• EU-OSHA (Occupational Safety and Health Administration/Amerykańska Inspekcja Pracy) numer 1910. 106 - Składowanie substancji niebezpiecznych.
• EN 14470-1 - Ognioodporne szafy magazynowe -- Część 1: Bezpieczne szafy do przechowywania płynów łatwopalnych.
• EN 14470-2 - Ognioodporne szafy magazynowe -- Część 2: Bezpieczne szafki na butle ze sprężonym gazem

7 kluczowych pytań do oceny zagrożenia przy pracy z chemikaliami

Ocena ryzyka związanego ze stosowaniem i przechowywaniem substancji niebezpiecznymi jest trudna i najlepiej gdyby była przeprowadzona przez osobę specjalnie do tego uprawnioną o wykształceniu chemicznym. Nie oznacza to jednak, że nie możemy samodzielnie dokonać takiej analizy, a fachową wiedzą wepsrzeć się w tylko przypadku bardziej problematycznych substancji. Poniżej znajdziesz 7 kluczowych pytań które pomogą przy planowaniu prawidłowego gospodarowania substancjami w zakładzie pracy.

Jeżeli na każde z pytań jesteś w stanie bez wątpliwości odpowiedziedź TAK, to gratulacje - większość niezbędnej pracy masz już za sobą. W przeciwnym wypadku musisz zadbać o uzupełnienie brakującej wiedzy, zmianę procedur oraz kompletację niezbędnej dokumentacji.

• Czy wiesz, jakie zagrożenia związane z substancjami niebezpiecznymi mogą wystąpić w miejscu pracy i czy udokumentowałeś ich ryzyko?

• Piktogramy GHS wskazujące rodzaj zagrożenia - jeśli masz produkty z tymi etykietami, czy etykiety są zrozumiałe?

• Czy masz listę produktów chemicznych używanych lub przechowywanych w Twojej firmie?

• Czy korzystasz z kart charakterystyki substancji i umiesz je właściwie interpretować?

• Czy w Twoim przedsiębiorstwie powstają niebezpieczne substancje?

• Czy pracownicy są świadomi ryzyka związanego z produktami chemicznymi i czy wiedzą, jak bezpiecznie pracować i jak się chronić?

• Czy któryś z twoich pracowników miał dolegliwości zdrowotne lub zachorował z powodu narażenia na niebezpieczne substancje obecne lub używane w twoim przedsiębiorstwie?

Niestety brak szczegółowych przepisów dotyczących składowania konkretnych substancji niebezpiecznych nie ułatwia tego zadania. Kluczem do oceny zagrożenia i prawidłowego składowania substancji niebezpiecznych jest karta charakterystyki substancji, zwana również MSDS/SDS (ang. material safety data sheet). Jest to unikalny dokument, sporządzany przez dla każdej substancji z osobna przez jej producenta. MSDS zawiera opis zagrożeń związanych z użytkowaniem substancji, jej podstawowe dane fizykochemiczne oraz wskazówki dotyczące bezpiecznego jej użytkowania i magazynowania. Jeżeli dana substancja stanowi zagrożenie dla otoczenia producent jest zobowiązany umieścić w karcie charakterystyki stosowny piktogram, umożliwiający szybka identyfikację i przyporządkowanie danej substancji do jednej - lub kilku - grup zagrożeń. 

Piktogramy GHS

System GHS (Globally Harmonized System) został pracowany jako standaryzacja wielu systemów klasyfikacji i oznakowania produktów chemicznych stosowanych na całym świecie, a rozporządzenie CLP (ang. classification, labelling and packaging) jest jego europejskim wdrożeniem. Według GHS, substancje dzielimy na 9 podgrup, w oparciu o ich właściwości fizyko-chemiczne oraz rodzaj zagrożeń jakie niesie za sobą ich stosowanie. Każda grupa substancji posiada jeszcze wewnętrzny, bardziej szczegółowy podział i tak na przykład, gazy utleniające dodatkowo dzielą są na: Gazy utleniające, kategoria zagrożenia 1, Substancje ciekłe utleniające, kategorie zagrożeń 1, 2, 3 oraz Substancje stałe utleniające, kategorie zagrożeń 1, 2, 3. Przyjrzyjmy się zatem podziałowi i piktogramom wg GHS:

• Materiał wybuchowy - zagrożenie fizyczne

  Może spowodować lub intensyfikować pożar lub wybuch. Nie ogrzewać. Stosować odzież ochronną. W przypadku kontaktu z odzieżą i ze skórą spłukać wodą.

• Materiał łatwopalny - zagrożenie fizyczne

  Łatwopalne lub skrajnie łatwopalne gazy, aerozole, ciecze i pary. Nie ogrzewać i nie rozpylać nad otwartym ogniem. Używać nieiskrzących narzędzi, przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty

• Materiał utleniający - zagrożenie fizyczne

  Może spowodować lub intensyfikować pożar lub wybuch.

• Gaz pod ciśnieniem - zagrożenie fizyczne

  Ogrzanie może spowodować wybuch, oparzenia lub obrażenia. Chronić przed światłem słonecznym. Stosować rękawice ochronne, odzież ochronną, ochronę oczu i ochronę twarzy.

• Substancja żrąca - zagrożenie fizyczne

  Może powodować korozję metali, poważne oparzenia skóry oraz uszkodzenia oczu. Przechowywać w oryginalnym pojemniku.

• Substancja toksyczna - zagrożenie dla zdrowia

  Połknięcie, dostanie się przez drogi oddechowe lub kontakt ze skórą może działać szkodliwie lub spowodować śmierć. Obchodzić się ze szczególną ostrożnością. Nie jeść, nie pić i nie palić podczas używania produktu. Stosować środki ochrony indywidualnej. Unikać kontaktu ze skórą i z oczami. Przechowywać pod zamknięciem.

• Zagrożenie zdrowia/środowiska - zagrożenie dla zdrowia

  Może powodować reakcję alergiczną skóry lub poważne podrażnienie oczu; działa szkodliwie w przypadku połknięcia lub dostania się do dróg oddechowych; szkodliwy dla środowiska. Unikać kontaktu ze skórą i z oczami oraz uwolnienia do środowiska.

• Poważne zagrożenie zdrowia - zagrożenie dla zdrowia

  Może działać szkodliwie na płodność lub na dziecko w łonie matki, powodować nowotwory, alergie lub objawy astmy, uszkadzać narządy. Przed użyciem zapoznać się ze środkami bezpieczeństwa. Unikać wdychania pyłów lub oparów. W przypadku wystąpienia objawów ze strony układu oddechowego skontaktować się z ośrodkiem zatruć lub z lekarzem.

• Materiał niebezpieczny dla stworzeń wodnych - zagrożenie dla środowiska 

  Działa toksycznie na organizmy wodne. Unikać uwolnienia do środowiska. Zebrać wyciek.

Dodatkowo powyższe 9 podgrup dzielimy na trzy zbiory: zagrożenia fizyczne, zagrożenia dla zdrowia oraz zagrożenia dla środowiska. Jeżeli dana substancja jest niebezpieczna to musi posiadać na opakowaniu oraz w karcie charakterystyki, stosowane piktogramy wskazujące na rodzaj zagrożenia. Ponadto w karcie charakterystyki substancji powinny znaleźć się zwroty wskazujące zagrożenia oraz zwroty wskazujące rodzaj przeciwdziałania, i tak:

Zwroty H - wskazujące zagrożenia

To oznaczenia na etykietach substancji chemicznych i mieszanin określające zagrożenie oraz opisujące charakter i nasilenie zagrożeń stwarzanych przez substancję lub mieszaninę. Zwroty wskazujące zagrożenia są zakodowane przy użyciu kodu, który składa się z:

• Litery „H”
• Cyfry określającej rodzaj zagrożenia: „2” – zagrożenie fizyczne, „3” – zagrożenie dla zdrowia, „4” – zagrożenie dla środowiska,
• Dwóch cyfr odpowiadających kolejnemu numerowi zagrożenia.

Pełną listę zwrotów wskazujących środki ostrożności znajdziesz tutaj.

Zwroty P - wskazujące przeciwdziałanie

Informują o środkach ostrożności służących zapobieganiu lub zminimalizowaniu szkodliwych skutków dla zdrowia ludzkiego lub środowiska, wynikających z interakcji z niebezpiecznym produktem. Zwroty wskazujące przeciwdziałanie są zakodowane przy użyciu kodu, który składa się z:

• Litery „P”
• Cyfry określającej środek ostrożności: „1” – ogólne, „2” – zapobieganie, „3” – reagowanie, „4” – przechowywanie, „5” – usuwanie,
• Dwóch cyfr odpowiadających kolejnemu numerowi zagrożenia. org/wiki/Zwroty_wskazuj%C4%85ce_%C5%9Brodki_ostro%C5%BCno%C5%9Bci" target="_self">tutaj.

  Skoro potrafimy już interpretować informacje zawarte w karcie charakterystyki, takie jak rodzaj piktogramu GHS oraz zwroty P i H, to możemy przejść do wyboru rozwiązania które pozwoli nam na bezpieczne magazynowanie substancji chemicznych. Niżej przyjrzymy się jak dobrać szafę lub pojemnik do składowania substancji niebezpiecznych.